Iran: Kapatmalar ülkeyi felakete sürükler

Dawood Nazirizadeh, İran ile ticaret konusunda şirketlere danışmanlık yapan kurumsal bir danışman. Şirketi Nazirizadeh Consulting'in merkezi Almanya'nın Wiesbaden kentinde. Nazirizadeh ayrıca Mainz Ekonomi Bakanlığı için çalışıyor ve Almanya ile İran arasında diyalog, bilimsel değişim ve işbirliğini geliştirmekle aktif olarak ilgileniyor. Nazirizadeh, Wiesbaden Entegrasyon Akademisi'nin başkanı ve Friedrich Ebert Vakfı'nın İslami Beyinler Mütevelli üyesidir...

Sayın Nazirizadeh, İran'a vardıktan sonra karantinaya girdiniz. Şimdi tam olarak neredesiniz?
Nazirizadeh: Şu anda Tahran'dayım. Kamu yetkilileri insanlardan mümkün olduğunca sosyal temastan kaçınmalarını istiyor.. Bu yüzden sadece alışveriş için dışarı çıkıyorum. Şu anda evden çalışıyorum..

İran'da hangi karantina önlemleri alındı ve deneyimleriniz neler?
Nazirizadeh: İran'daki kamu yetkilileri insanları DSÖ yönergelerine uymaya ve evde kalmaya çağırıyor. Hayati olmayan tüm dükkanlar şu anda kapalı. Çevrimiçi ortamda sadece kırtasiye, çiçek veya elektrikli cihazlar satın alabiliyorum. Buna ek olarak otoyollar kapatıldı ve İran içinde seyahat çok kısıtlandı.

İran'da sosyal mesafe önlemleri ne şekilde uygulanmakta ve izlenmekte?
Nazirizadeh: Devlet hiçbir şeyi yasaklamadı, sadece mantıklı olma çağrısında bulunuyor. Ancak perakendeciler için işletme lisansları farklı bir konu. Burada ciddi kısıtlamalar geçerli. Yollar da engellendi. Okullar, üniversiteler ve spor kompleksleri, kültürel alanlar ve parklar kapalı. Oteller ve diğer konaklama yerleri için işletme lisansları geçici olarak askıya alındı. Buna ek olarak, hükumet personelin çalışma saatlerini azalttı, ancak tam ödemeyi korudu.

İran'da panik alım ve tedarikler diğer birçok ülkede olduğu gibi sorun oldu mu?
Nazirizadeh: İran'da panik alım sorunu yok. Tüm yiyecekler kısıtlama olmaksızın mevcut. Ancak halkın kullanımı için dezenfektanlar, eldivenler ve yüz maskeleri için bazı tedarik sıkıntıları var. Hastanelerdeki temaslarım, durumun çok zor olmasına rağmen, şimdiye kadar yeterli sayıda kişisel koruyucu ekipman bulunduğunu bildiriyorlar.

İran Covid-19 'dan ciddi bir şekilde etkilendi. Sizce enfeksiyonlar ve ölümlerle ilgili resmi rakamlar ne kadar güvenilir?
Nazirizadeh: Enfeksiyon sayısının resmi rakamlardan 5 ila 10 kat daha fazla olduğunu düşünüyorum.  Almanya'daki Robert Koch Enstitüsü tarafından sunulan sayıları da uzmanlar bu şekilde yorumluyor.

İran her gün enfeksiyonlarda ve ölümlerde keskin artışlara tanık olmasına rağmen, devlet dış sağlık yardımını reddetti. Sağlık sistemi size göre krizle başa çıkmak için ne kadar iyi donanımlı?
Nazirizadeh: İran, salgının zirvesini resmen geçti. Hastaneler, İran'daki sağlık sisteminin Almanya'da olduğu kadar özelleştirilmediği ve çok daha az verimli bir şekilde organize edildiği için yeterli yatak kapasitesine sahip. Avantajı kriz durumlarında daha fazla esneklik ve kaynak bulunmasıdır.
Ancak hükümler farklı bir konudur. İran burada uluslararası yardım istedi ve aktif olarak uluslararası hukuku ihlal eden ABD yaptırımlarının askıya alınmasını istiyor. Fransa, Almanya ve İngiltere koruyucu giysiler ve eldivenler gibi diğer ekipmanlarla birlikte Mart ayında laboratuvar testleri için ekipman gönderdiler.

İran krizin ekonomik etkisini sınırlamak için hangi önlemleri aldı?
Nazirizadeh: İran'da ekonomiye yardımcı olmak için Almanya gibi diğer ülkelerde olduğundan çok daha az önlem alınmıştır. Ekonomik yaptırımlar nedeniyle ülke sadece en çok ihtiyacı olan kişilere ve işsizlik sigortasına sosyal yardım sağlayabiliyor. Bu yüzden de kapatmalar olmadı. Ekonomik etkisi ülkeyi uçurumdan itmiş olurdu.

Uluslararası medyada, halkın krizle daha iyi mücadele edebilmesinde yardımcı olmak için İran'a yaptırımların kaldırılması yönünde çağrıda bulunuluyor. İnsanlar krize nasıl tepki veriyor ve genel düşünceler neler?
Nazirizadeh: Yaptırımlar uluslararası hukuku ihlal ediyor ve pandemi yayılmaya başlamadan önce zaten birçok hayata mal oldu. Sadece özel ilaç gerektiren tüm kanser hastaları bir düşünün. ABD bu gibi zamanlarda yaptırımları sürdürmeye devam ettiği için hiç kimse ABD'nin yardım tekliflerini ciddiye almıyor.Halk kendisini terk edilmiş hissediyor.

Almanya ve İran'da bulunan danışmanlık şirketlerinizle İran'da ve İran ile iş yapma konusundaki uzmanlığınız son derece değerli. Özellikle mevcut durumda İran'da ticaret ortakları olan Avrupa'daki şirketlere tavsiyeleriniz nelerdir?
Nazirizadeh: İran, dünyadaki en ilginç pazarlardan biri, yani siyasi sorunlar olmasaydı. Ülke, henüz keşfedilmemiş bir potansiyel pazar. Bazı şirketlerin mevcut durumda İran'la ticareti durdurmaları tavsiye edilirken, diğerleri nasıl devam edecekleri konusunda iyi tavsiyeler almalıdır. Her durumda, kişisel temasların sürdürülmesi önemli. Bir gün, işler kesinlikle daha iyi olacak ve kapısında bir ayağınızın olması değecek. İş sürdürmek için araçlar olsa da, birçoğunun İran'a sırt çevirdiğini görmek ilginç. İran'da ciddi düşüşler olmasına rağmen İran ile ticaret devam ediyor.

Hangi kültürel bölünmeler Avrupa ve İran'daki şirketler için sıklıkla rol oynuyor?
Nazirizadeh: Avrupalılar daha iyi organize, İranlılar ise daha esnektir. Trafik buna iyi bir örnektir. İran'daki şehirlerde Almanya'da olduğu kadar çok kaza olmasına rağmen, İran'daki trafiği yönlendirmek için daha fazla cesarete ihtiyacınız oluyor.

COVID-19'un yayılması İran'dan tarımsal ihracatlarda keskin bir düşüşe neden oldu. Tüccarlar kara sınırlarındaki durumun sürekli değişime ve deniz yoluyla yapılan ihracatın da pratik sorunlara maruz kaldığını bildiriyorlar. İran'daki tedarikçiler için ürün gönderme ne kadar mümkün ve ithalatta hangi kısıtlamalar uygulanıyor?
Nazirizadeh: Doğru. İran’ın ithalatı ve ihracatı neredeyse tamamen durdu. Ancak yaptırımlar nedeniyle deniz yoluyla Avrupa'ya yapılan sevkiyatlar, zaten virüs bir sorun haline gelmeden önce durmuştu. Hava trafiği de Ukrayna havayolları uçuşunun kazara vurulması nedeniyle büyük ölçüde kısıtlandı ve şimdi Covid-19 nedeniyle mutlak minimuma indirildi.

ABD'nin yaptırımları ve FATF kara listesi, İran'la mali veya ticari işlemleri olan herhangi bir devletin cezalandırılacağı anlamına geliyor. Tıbbi ve tarım ürünleri hariçtir. İran'da ticaret yapmak hala nasıl mümkün?
Nazirizadeh: İran hiçbir zaman üye olmadığı için FATF kararının fiziksel etkisi sınırlı. İran'da ticaret yapmanın birkaç yolu vardır. Asıl sorun bu kadar finansal işlemler değil, döviz kıtlığı.

İran'daki tüccarlar finansal işlemlerin büyük bir sorun olduğunu bildiriyorlar. Avrupa ve İran merkezli şirketler için hangi seçenekler kalıyor?
Nazirizadeh: İran'daki alıcılar yabancı para birimleri alabiliyorsa, Hamburg veya Münih'te ofisleri bulunan İran bankaları üzerinden ödeme yapmak mümkün oluyor. Alternatif olarak, ödemeler, yabancı para birimlerinin başka ülkelere mal satan diğer İran şirketlerinden satın alınabildiği İran döviz platformu NIMA ile gerçekleştirilebilir. Ticaret Borsalarını Destekleyen Avrupa Aracı (INSTEX) da en son aktif hale geldi. Bu araç, İran ile fiziksel ödeme yapılmadan ticari işlemlerin yapılmasını sağlıyor.

Mevcut krizde İran için sizce en iyi yol ne olabilir?
Nazirizadeh: Tarafsız bir gözlemci olarak, krizin nasıl yönetildiği konusunda yargılama yapamam. Ancak her kriz de şansa sahiptir. İran-ABD arasındaki ihtilafta çıkmaz yola girdik. Ancak burada kriz bir fırsat olarak görülebilir. Mutlak kabus, Orta Doğu'da, ABD'nin Covid-19'un istediği zayıflığını ele geçiren bir savaş eylemi olurdu. Ancak, krizin çatışmaları çözmek ve müzakereleri ilerletmek için kullanılmasını umuyorum. Trump bir satıcı ve İranlılar stratejik olarak nasıl pazarlık yapacaklarını biliyorlar. Her zaman bir çıkış yolu var, ve akıllı insanlar bunu şimdi bulmak zorunda. Mevcut durumla ilgili olarak şu Çin atasözü akla geliyor: “Değişim rüzgarları eserken, bazı insanlar duvarlar, diğerleri yel değirmenleri inşa ediyor.”